Từ trên cao nhìn xuống, thành phố Cần Thơ như một đóa sen vươn lên giữa lòng đồng bằng, rạng rỡ mà kiêu hãnh. Dòng Mê Kông lặng lẽ ôm lấy đất lành, chở nặng phù sa và những giấc mơ không ngủ của một đô thị đang vươn mình mạnh mẽ. Kể từ ngày 01/7/2025 là bước ngoặt lịch sử khi Cần Thơ hợp nhất cùng Hậu Giang và Sóc Trăng tạo không gian đô thị được mở rộng như một cánh buồm căng gió, đưa vùng đất này bước vào kỷ nguyên phát triển mới: Sinh thái, hiện đại và nghĩa tình.

Một sáng cuối tuần trên bến Ninh Kiều, trong không gian sông nước bảng lảng sương mù, tiếng rao hàng trên ghe như một bản giao hưởng mộc mạc của chợ nổi Cái Răng, vẫn là Cần Thơ đó, nhưng hôm nay cảm giác khác quá nhiều bởi tâm trạng lâng lâng khó tả của mỗi người dân nơi đây với một tâm thế mới. Không chỉ bởi những tòa nhà cao tầng bên dòng sông thơ mộng mà là tinh thần, là khí chất, là khát vọng của một thành phố đang thức dậy sau những năm dài trăn trở.

Người Cần Thơ không hô hào phát triển bằng những khẩu hiệu rực rỡ, họ làm điều đó bằng cách sống, cách ứng xử, bằng những việc làm cụ thể, bằng những tuyến phố đang được nâng cấp, những công viên đang được chỉnh trang, những khu đô thị đang được xây mới và bằng sự tử tế lan tỏa trong từng ánh mắt, nụ cười của mỗi người dân.

Điều này được chúng tôi cảm nhận rất rõ trong tâm thế của các lãnh đạo mới của thành phố trước các vấn đề bức xúc, liên quan trực tiếp đến đời sống dân sinh. Ngay tuần đầu tiên nhận nhiệm vụ, tân Chủ tịch UBND thành phố Trần Văn Lâu đã triệu tập cuộc họp với các sở, ngành, xã phường trên địa bàn nội đô của thành phố Cần Thơ cũ để lắng nghe báo cáo về nguyên nhân, giải pháp tình trạng ngập úng hiện nay trên địa bàn.

"Chỉ sau một cơn mưa mà nhiều tuyến phố ngập úng làm cho các hoạt động của người dân như buôn bán, đi lại, học hành bị đình trệ, khách du lịch thì quẩn quanh trong khách sạn. Nút thắt này phải được tháo gỡ ngay để cuộc sống người dân bớt bức bối với tình trạng ngập úng này", Chủ tịch Trần Văn Lâu đặt vấn đề.

Đây là sự quyết liệt, gần dân, xử lý ngay những vấn đề bức xúc, những việc dân cần, dân kêu chứ không phải là "đánh bóng hình ảnh", bởi xuất thân của ông là "bộ đội Cụ Hồ" với tinh thần "nói ít làm nhiều" và cái chất "hai lúa thiệt thà" vẫn luôn chảy trong con người ông.

"Ai có ý tưởng, giải pháp chống ngập úng hiệu quả cho thành phố sẽ được thưởng nóng ngay, tặng Bằng khen đột xuất, đưa vào quy hoạch bổ nhiệm vị trí cao hơn (nếu là cán bộ). Nếu cá nhân, tổ chức nào không hoàn thành nhiệm vụ thì xem xét xử lý", ông Lâu kêu gọi.

Tôi gặp anh Sáu Đời, người chèo ghe đón khách du lịch trên kênh Bà Bộ. Trên chiếc xuồng gỗ đơn sơ, anh kể chuyện xưa như thể đó là những dòng sử thi bình dị của vùng đất. "Hồi đó, tụi tui sống bằng nghề hái rau, bắt cá lia thia, ghe lướt tới đâu là cười tới đó. Nay thì khác rồi khi khách Tây, khách ta, ai cũng mê cái nết sống chơn chất của xứ này". Rồi anh rút trong túi ra cái điện thoại cảm ứng: "Bọn nhỏ ở trường Đại học Cần Thơ bày cho đó nghen".

Hóa ra, sự chuyển mình không đến bằng việc xóa bỏ cái cũ, mà là biết gìn giữ, nâng niu, lồng ghép tinh thần bản địa vào làn sóng hiện đại. Những khu dân cư mới không mọc lên bằng cách san phẳng ao hồ, mà được quy hoạch theo mô hình đô thị sinh thái: ven sông, gần cây, bên người.

"Tầm nhìn của Cần Thơ ngày nay phải khác" - một nhà quy hoạch đô thị nói với tôi như vậy khi đứng ở tòa nhà Trung tâm Điều hành đô thị thông minh TP. Cần Thơ và ông mong muốn việc quy hoạch lại thành phố Cần Thơ mới sẽ có sự tham gia đông đảo của giới chuyên gia, người dân và nhất là tìm được tư vấn nước ngoài thực sự năng lực để Cần Thơ có một quy hoạch bài bản, hiện đại, không gian phát triển rộng lớn bởi vị thế và tầm vóc của thành phố đã khác. Không chỉ có địa lý mở rộng, dân số tăng lên, mà cả nguồn lực đầu tư, sự kết nối giao thông và những quyết sách đột phá cũng như được "thổi gió" mạnh mẽ.

Ngay tại lễ trao quyết định bổ nhiệm nhân sự lãnh đạo của TP. Cần Thơ mới sau hợp nhất vào ngày 2/7, Bí thư Thành ủy Cần Thơ Đỗ Thanh Bình đã có những lời nhắn nhủ đầy trách nhiệm, tâm huyết tới các cán bộ lãnh đạo chủ chốt của thành phố Cần Thơ.

Ông Đỗ Thanh Bình chia sẻ: Để hiện thực hoá khát vọng xây dựng đất nước hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc; đồng thời cụ thể hoá tầm nhìn phát triển thành phố Cần Thơ trở thành Trung tâm động lực của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, quá trình xây dựng và phát triển thành phố trong thời gian tới đòi hỏi phải có sự chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị và nhân dân thành phố. Trong đó, đòi hỏi sự quyết liệt trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, sự tận tâm, trách nhiệm trong quá trình thực thi nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, đảng viên các cấp.

Ông mong muốn, mỗi cán bộ, đảng viên phải ý thức rõ rệt được trọng trách và nhiệm vụ lớn lao của mình trong công cuộc "sắp xếp lại giang sơn" của Tổ quốc. Điều đó đòi hỏi mỗi cán bộ phải thực sự tiêu biểu về phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực, bản lĩnh; dám đổi mới, dám hành động, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung; lấy hiệu quả thực tiễn, tinh thần phục vụ, đạo đức công vụ và uy tín trong nhân dân làm tiêu chí quan trọng nhất trong lựa chọn và sử dụng cán bộ.

Để đạt được mục tiêu đó, theo Bí thư Thành ủy Cần Thơ, không còn cách nào khác là mỗi cán bộ, đảng viên phải phải luôn khắc ghi phương châm "gần dân, trọng dân, vì dân mà hành động, đặt lợi ích của Tổ quốc và nhân dân lên trên hết, trước hết" trong mọi quyết định chỉ đạo ở đơn vị, ngành, lĩnh vực.

Sau ngày 1/7/2025 lịch sử, nhiều tuyến đường mới, nhiều tòa nhà, nhiều công trình mới của đô thị sông nước Cần Thơ sẽ được mở rộng, nâng cấp để từng bước "hiện thực hóa" trong việc nâng cao đời sống người dân thành phố, để những tuyến phố "cứ mưa là ngập" sẽ dần lùi vào kí ức. Tất cả những mảnh ghép đó sẽ tô điểm cho bức tranh thành phố ngày một tươi sáng với đón nhận sự thay đổi đó của người dân Cần Thơ rất nhẹ nhàng, hào sảng của những người đang sống trên mảnh đất lành này.

Bởi người dân Cần Thơ có một thứ "phong vị" rất riêng. Đó là không ồn ào, không kiểu cách, họ sống với nhau bằng cái tình vị tha. Tôi nhớ bữa ăn chiều ở quán nhỏ ven rạch Ngỗng, bà chủ quán mời tôi ly nước sâm mát, rồi kể: "Cần Thơ giờ khác rồi chú à, chúng tôi không còn nghĩ chỉ cần no cái bụng là đủ. Tụi nhỏ giờ học cách sống xanh, sống đẹp, sống để lại cho đời cái gì đó tử tế." Câu nói ấy như một làn gió mát giữa trưa hè, nhẹ tênh mà thấm sâu.

Từ ngày 1/7/2025, thành phố Cần Thơ không còn là một địa danh hành chính đơn lẻ, mà là trung tâm của một thể thống nhất mới, nơi ba miền đất Hậu Giang, Sóc Trăng và Cần Thơ hội tụ thành một chỉnh thể hài hòa. Giới chuyên môn gọi đó là "không gian giãn nở đô thị vùng", còn người dân thì nói gọn ghẽ: "Giờ quê mình nối liền một dải, mạnh hơn, vui hơn, rộng hơn".

Tôi tìm về xã Đông Thuận để gặp Bí thư Đảng ủy xã Tống Văn Nhịn, anh là Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc TP. Cần Thơ tiên phong xin về làm Bí thư Đảng ủy xã Đông Thuận cách trung tâm hành chính hơn 40 km, từ những ngày đầu thành phố đang bộn bề lo toan sắp xếp bộ máy xã phường.

"Cái tên của tôi đi liền với tính cách, con người tôi như cha tôi kể là mong tôi lớn lên luôn nhường nhịn người khác trong cuộc sống. Có lẽ vì thế mà cái tên cũng vận vào tôi khi ngoài ngũ tuần mà vẫn còn còi cọc, nhỏ con, trừ ý chí và sự tâm huyết phục vụ nhân dân ngày càng lớn dần theo năm tháng", ông Nhịn hóm hỉnh.

Về làm Bí thư Đảng ủy xã Đông Thuận, đồng nghĩa với việc ông xa cái ghế quan to của thành phố, xa nhiều cuộc họp sáng chiều phải có mặt ngồi dự, xa cả những cuộc gặp gỡ tiếp khách và không được "vui vầy sớm hôm cùng gia đình" để trở thành cán bộ T26 (thứ hai đi làm, thứ sáu về nhà) như thanh niên thủa nào.

Nhưng cái ông được rất lớn là sự cống hiến cho người dân quê mình, được sống cái đời sống cách đây mấy mươi năm, để được gần dân, hiểu dân và lo lắng cho dân, tri ân cô bác dân quê thiệt thà đã góp công cho sự trưởng thành của ông ngày hôm nay.

Điều mà anh Nhịn và những người dân nơi đây chia sẻ, đó không phải là khẩu hiệu mà là sự thật sống động. Những chương trình "mỗi huyện một sản phẩm" trước kia giờ đã nâng lên thành "mỗi vùng một hệ sinh thái sinh kế". Không ai làm ăn một mình, mà làm ăn chung cùng giữ đất cũng chính là giữ luôn được dòng nước mát cho vườn cây trái của Cần Thơ; giữ bãi bồi ven biển Sóc Trăng và giữ lại cho chính mình một bức tường chắn mặn tự nhiên.

Tại Khu đô thị mới Nam Long 2 hay khu dân cư và nhà ở xã hội Hồng Loan với những đất nền rộng rãi đang được rao bán, tôi gặp những tốp người đang trao đổi, giới thiệu về khu đô thị sinh thái đáng sống bậc nhất Cần Thơ đã hình thành khu biệt thự, nhà liền kề, căn chung cư thương mại và nhà ở xã hội đã xây dựng xong. Và hơn hết, đi theo đó là cả một hệ sinh thái đáng sống với hồ điều hòa bơi thuyền, sân thể thao, bóng rổ, hồ sen, khu thể dục đa chức năng... Tất cả những tiện ích đó để làm nên một Cần Thơ ngày càng tươi đẹp cho hôm nay và mai sau.

Ở cù lao Tân Lộc – vùng đất được mệnh danh là "Đảo ngọt đất Tây Đô" đang ngày càng thu hút đông đảo du khách thập phương với cây trái quanh năm, vườn dừa ngút ngàn với hơn 30 ngôi nhà cổ hàng trăm năm tuổi cùng nếp sống thân tình, mộc mạc của người miền Tây sông nước. Ở đây, người già chia sẻ rau trái, thanh niên giúp bà con làm ứng dụng bán hàng nông sản, học sinh tặng sách cho nhau. Một kiểu kinh tế mới không chỉ dựa vào tiền tệ, mà dựa vào tình nghĩa và tương trợ. Một đời sống mới không chỉ dựa vào vật chất, mà dựng nên từ lòng tin và sự sẻ chia.

Cần Thơ sau ngày 1/7/2025 ấy không chỉ là hồi ức về "Tây Đô xưa", mà đã là trung tâm mới của một vùng đất đầy tiềm năng và lòng nhân hậu.

Thành phố không chỉ đang phát triển về hạ tầng, công nghệ, kinh tế, mà còn vươn mình trở thành một kiểu mẫu sống: tử tế, hài hòa và bền vững. Nếu một ngày nào đó, Việt Nam chọn một đô thị sông nước phát triển để giới thiệu với thế giới rằng: "Chúng tôi phát triển theo cách không hủy hoại thiên nhiên, không đánh đổi nếp sống", thì cái tên đó, mong sẽ là Cần Thơ.

Một thành phố đang vươn mình không phải là để cao hơn ai, mà để đủ vững chãi nâng cả một vùng đất lên phía trước.

Lê Sơn