Dư địa lớn cho chè Việt trên thị trường quốc tế

Lý do không mới nhưng chưa được giải quyết triệt để – phần lớn sản phẩm vẫn dừng ở dạng nguyên liệu thô, chế biến sâu hạn chế, bao gói đơn giản, thiếu thương hiệu mạnh.

Chè hữu cơ: Tấm vé vào thị trường cao cấp 

Nhìn vào bức tranh thương mại chè toàn cầu, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Nguyễn Quý Dương nhấn mạnh rằng việc nâng chuẩn chất lượng và hướng đến chè hữu cơ sẽ mở ra cơ hội để Việt Nam cạnh tranh sòng phẳng với các quốc gia dẫn đầu.

"Nếu Việt Nam sản xuất được trà an toàn và trà hữu cơ, tiềm năng xuất khẩu sẽ còn rất lớn. Hiện nay, giá trà xuất khẩu của chúng ta khá thấp, chỉ khoảng 1,4–1,7 USD/kg, trong khi giá trà trong nước dao động từ 7–10 USD/kg, thậm chí một số loại trà đặc sản có giá hàng triệu đồng mỗi kg. Rõ ràng, dư địa để tăng giá trị xuất khẩu trà là rất lớn."

Thực tế cho thấy, việc đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn và hữu cơ mới chỉ là một phần trong chiến lược nâng giá trị chè Việt. Để thực sự cạnh tranh với các quốc gia dẫn đầu, cần đồng thời dịch chuyển cơ cấu sản phẩm sang phân khúc cao cấp vốn đang có giá trị gia tăng vượt trội. Đây cũng là hướng tiếp cận được PGS.TS Nguyễn Văn Toàn – Nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp miền núi phía Bắc nhấn mạnh khi chỉ ra sự khác biệt rõ rệt giữa giá trị chè xanh và chè đen.

"Giá xuất khẩu bình quân của chè xanh cao gấp 1,53 lần so với chè đen. Do đó, cần tập trung đẩy mạnh sản xuất chè xanh, đặc biệt là chè xanh cao cấp, bằng cách nhanh chóng chuyển đổi sang trồng các giống chè xanh chất lượng cao để xây dựng vùng nguyên liệu ổn định. Đây là vấn đề then chốt, bởi hiện nay chè Việt Nam vẫn chưa thể thâm nhập vào thị trường cao cấp. Nguyên nhân chủ yếu là do chúng ta chưa có vùng nguyên liệu ổn định và chất lượng nguyên liệu còn hạn chế, giá trị chưa cao."

Hoàn thiện chuỗi giá trị từ giống đến thương hiệu 

Bài toán nâng giá trị chè Việt không chỉ nằm ở sản lượng hay sản phẩm cao cấp đơn lẻ, mà ở khả năng tổ chức cả chuỗi giá trị – từ giống, canh tác, chế biến đến phân phối – theo tiêu chuẩn quốc tế. Chỉ khi các mắt xích này được gắn kết chặt chẽ, chè Việt mới có thể bứt phá ở phân khúc cao cấp. Điều này, theo PGS.TS Nguyễn Văn Toàn, đòi hỏi trước hết phải bắt đầu từ chất lượng giống và phương pháp sản xuất.

"Để ngành chè phát triển bền vững, trước tiên, chúng ta cần chuyển đổi sang các giống chè chất lượng cao. Kèm theo đó là áp dụng các biện pháp kỹ thuật canh tác tiên tiến, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn nội địa cũng như yêu cầu của các thị trường nhập khẩu. Cuối cùng, vai trò của các doanh nghiệp tư nhân là vô cùng quan trọng trong việc xây dựng chuỗi giá trị hiệu quả. Nếu các doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào sản xuất và chế biến các sản phẩm trà cao cấp, xây dựng thương hiệu và phát triển hệ thống thị trường tiêu thụ, ngành chè Việt Nam sẽ có cơ hội phát triển mạnh mẽ và bền vững."

Cơ hội vàng để chè Việt khẳng định vị thế quốc tế 

Ngành chè Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để chuyển từ xuất khẩu nguyên liệu giá rẻ sang sản phẩm thương hiệu giá trị cao. Dư địa lớn nằm ở việc rút ngắn khoảng cách giá với các cường quốc chè, đồng thời nâng tầm chất lượng để đáp ứng xu hướng tiêu dùng toàn cầu.

Nếu thực hiện đồng bộ các giải pháp từ giống, canh tác, chế biến, liên kết chuỗi đến thương hiệu và chính sách, chè Việt hoàn toàn có thể gia nhập nhóm nước xuất khẩu chè cao cấp hàng đầu thế giới. Khi đó, mỗi chén trà Việt sẽ không chỉ mang hương vị đặc trưng của núi rừng, mà còn trở thành đại sứ văn hóa, truyền tải hình ảnh một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững và giàu bản sắc.