Kinh tế tầm thấp chủ yếu xoay quanh các hoạt động bay dưới độ cao 1.000 m, có thể mở rộng đến dưới 3.000 m tùy theo nhu cầu thực tế, tận dụng công nghệ bay có và không người lái, mạng thông minh tầm thấp để phát triển hạ tầng, sản xuất phương tiện bay, dịch vụ và bảo đảm an toàn bay. Mô hình này bao trùm các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ, ngày càng đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, an sinh xã hội và quốc phòng.

Từ khái niệm đến chiến lược quốc gia

Khái niệm về nền kinh tế tầm thấp của Trung Quốc lần đầu tiên được đề xuất vào năm 2010. Cùng với việc Trung Quốc đẩy mạnh cải cách quản lý không phận tầm thấp và sự đổi mới ngày càng nhanh của khoa học công nghệ, khái niệm về kinh tế tầm thấp dần phát triển và thu hút ngày càng nhiều sự chú ý từ giới công nghiệp, đầu tư và học thuật của nước này.

Năm 2021, kinh tế tầm thấp đã được đưa vào "Những nguyên tắc cơ bản trong quy hoạch mạng lưới giao thông lập thể tổng hợp quốc gia". Tại Hội nghị công tác kinh tế Trung ương năm 2023, kinh tế tầm thấp được chọn là một trong các ngành kinh tế mới nổi mang tính chiến lược. 

Tháng 3/2024, kinh tế tầm thấp lần đầu tiên được đưa vào nội dung "báo cáo công tác chính phủ" của Quốc vụ viện Trung Quốc tại lưỡng hội. Đến tháng 7, Hội nghị toàn thể lần thứ ba của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa XX quyết định "phát triển hàng không dân dụng và nền kinh tế tầm thấp". Tháng 12/2024, Ủy ban Phát triển và Cải cách Trung Quốc đã thành lập Vụ phát triển kinh tế tầm thấp.

Theo dự toán năm 2025, quy mô kinh tế tầm thấp của Trung Quốc đạt 1.500 tỷ nhân dân tệ (khoảng 214 tỷ USD), đến năm 2035 sẽ đạt 3.500 tỷ nhân dân tệ.

Xây dựng thể chế: Điểm mấu chốt để kinh tế tầm thấp phát triển tại Trung Quốc

Trung Quốc xác định xây dựng thể chế là khâu then chốt để thúc đẩy phát triển kinh tế tầm thấp theo hướng chất lượng cao, bảo đảm trật tự thị trường, cạnh tranh lành mạnh và nâng cao năng lực ứng phó với những thách thức đặc thù của mô hình kinh tế này.

Hiện Trung Quốc đã đạt được những tiến bộ nhất định trong việc xây dựng hệ thống pháp luật cho nền kinh tế tầm thấp. 

Ngày 1/1/2024, "Quy định tạm thời về quản lý bay đối với phương tiện hàng không không người lái" chính thức có hiệu lực. Quy định này tăng cường giám sát an toàn đối với các hoạt động bay và các hoạt động liên quan đến máy bay không người lái, đồng thời cung cấp cơ sở quan trọng để thúc đẩy sự phát triển bền vững và lành mạnh của các ngành liên quan.

Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu nhân dân toàn quốc Trung Quốc cũng đang xem xét thông qua Dự thảo sửa đổi Luật Hàng không dân dụng, trong đó quy định rõ: Nhà nước sẽ áp dụng các biện pháp nhằm tối ưu hóa phân bổ tài nguyên không phận bay thấp; thúc đẩy xây dựng nền tảng dịch vụ và hệ thống giám sát đối với hoạt động bay thấp dân dụng; đồng thời thiết lập và hoàn thiện các hệ thống, tiêu chuẩn về thẩm định khả năng bay và quản lý bay, phù hợp với yêu cầu phát triển của kinh tế tầm thấp

Ngành công nghiệp khổng lồ ẩn chứa trong không phận tầm thấp

Ông Hàn Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Hàng không dân dụng Trung Quốc nhận định, có một ngành công nghiệp khổng lồ ẩn chứa trong không phận tầm thấp dưới 1.000 m. Trong tương lai, chúng ta có thể mở cửa sổ của một tòa nhà cao tầng để nhận hàng chuyển phát nhanh, đi lại bằng taxi bay vào giờ cao điểm buổi sáng, ăn các sản phẩm nông nghiệp do máy bay không người lái trồng... Sự phát triển của nền kinh tế tầm thấp sẽ mang lại lợi ích cho tất cả mọi người trong tương lai gần.

Theo thông tin từ Hội nghị Công tác vận tải quốc gia năm 2025 của Trung Quốc, năm 2024, máy bay không người lái chuyển phát nhanh khoảng 2,7 triệu bưu phẩm. Báo cáo Phát triển logistics tầm thấp của Trung Quốc năm 2024 cho thấy quy mô thị trường logistics tầm thấp của Trung Quốc đã tăng từ 27,18 tỷ nhân dân tệ vào năm 2020 lên 58,18 tỷ nhân dân tệ vào năm 2023, tốc độ tăng trưởng là 37,41%.

Bên cạnh đó, các hoạt động hàng không dân dụng truyền thống gắn với kinh tế tầm thấp như phun thuốc bảo vệ thực vật trong nông, lâm nghiệp; kiểm tra đường dây điện... tiếp tục được đẩy mạnh. Đồng thời, các mô hình kinh doanh mới như du lịch trên không, thể thao và cứu hộ y tế bằng đường không cũng đang tăng tốc phát triển.

Trong số các ngành công nghiệp liên quan đến kinh tế tầm thấp của Trung Quốc, ngành công nghiệp máy bay không người lái (drone) có những lợi thế rất lớn. Năm 2023, số lượng máy bay không người lái đã đăng ký tại Trung Quốc đạt khoảng 1,267 triệu chiếc, tăng 32,2% so với cùng kỳ với thời gian bay đạt khoảng 23,11 triệu giờ. Đến cuối năm 2023, Trung Quốc có tổng cộng khoảng 2.000 đơn vị thiết kế và sản xuất máy bay không người lái và gần 20.000 công ty vận hành.

Đến cuối tháng 8/2024, số lượng máy bay không người lái đã đăng ký tại Trung Quốc đạt 1,987 triệu chiếc, tăng 720.000 chiếc so với cuối năm 2023. Tổng cộng 220.000 giấy phép phi công máy bay không người lái được cấp, tăng 13,9% so với cuối năm 2023.

Phương tiện bay không người lái đang được ứng dụng hiệu quả và không ngừng phát triển trong các hoạt động cứu hộ khẩn cấp, chuyển tiếp thông tin liên lạc và phát hiện khí tượng, phân phối hậu cần...

Ông Ngô Tích Minh, Phó Giám đốc Ủy ban Khoa học và Công nghệ của Tập đoàn Công nghiệp hàng không Trung Quốc cho biết, ngoài lĩnh vực hậu cần và phân phối đô thị đang có đà phát triển tốt, còn có 3 lĩnh vực khác trong ngành hàng không tầm thấp đáng được quan tâm đó là quản lý thành phố xanh, sử dụng máy bay không người lái nhỏ làm nền tảng để thực hiện kiểm tra đô thị và các hoạt động khác; thứ hai là giao thông thông minh liên thành phố, sử dụng máy bay mới như eVTOL (máy bay cất hạ cánh thẳng đứng chạy bằng điện) làm nền tảng để giải quyết vấn đề đi lại của người dân; thứ ba là vận chuyển hàng hóa không người lái quy mô lớn, sử dụng máy bay không người lái chở hàng lớn làm nền tảng chính để giải quyết các vấn đề hậu cần và phân phối quy mô lớn ở các vùng sâu vùng xa.

Trung Quốc hiện đang dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực nghiên cứu, phát triển, sản xuất và thử nghiệm các loại máy bay eVTO, eVTOL và ô tô bay – sự kết hợp giữa "máy bay thế hệ mới, trí tuệ nhân tạo và năng lượng mới". Việc ứng dụng các phương tiện bay cất hạ cánh thẳng đứng này để xây dựng hệ thống di chuyển hàng không đô thị (Urban Air Mobility – UAM) được kỳ vọng sẽ tạo ra bước ngoặt mang tính cách mạng trong hệ thống giao thông tích hợp. Đây cũng được xem là một thị trường cạnh tranh chiến lược mới của ngành hàng không, thu hút sự quan tâm lớn từ các tập đoàn hàng không toàn cầu.

"Đề cương phát triển ngành hàng không xanh (2023-2035)" do Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính và Cục Hàng không dân dụng Trung Quốc ban hành đã đưa ra các mục tiêu như đưa vào sử dụng thương mại máy bay hàng không dân dụng chạy điện, vận hành thử nghiệm máy bay cất hạ cánh thẳng đứng chạy điện và các công nghệ chủ chốt cho máy bay chạy bằng hydro sẽ hoàn thành việc xác minh tính khả thi vào năm 2025...

>> KINH TẾ TẦM THẤP: Cực tăng trưởng mới của Trung Quốc (Kỳ 2)

Tuấn Dũng/Phòng Quốc tế-Đối ngoại